12 Δεκ 2012

ΚΑΡΑ- ΚΑΡΟΠΟΙΪΑ ΣΤΗ ΒΔ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ-ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ





Πύργος, 1980. Κάρο κατασκευής της καροποιίας Διον. Μουρίκη, στην Αμαλιάδα Ηλείας (φωτ. Χ. Κωνσταντόπουλος)



Ανδραβίδα Ηλείας, Αύγουστος 1985



[Απομαγνητοφωνημένη, ημι-κατευθυνόμενη συνέντευξη από την  ερευνήτρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών (ΚΕΕΛ) Ελένη Ψυχογιού, κατά τη διάρκεια εντεταλμένης «Λαογραφικής Αποστολής» στο νομό Ηλείας, στην κωμόπολη της Ανδραβίδας, κατά τον Αύγουστο του 1985 (καταχωρημένη στο χειρόγραφο αρ. 4467,  σελ. 272-325, το οποίο εναπόκειται στο Αρχείο Χειρογράφων του ΚΕΕΛ). Η συνομιλία λαβαίνει χώρα στην αυλή του σπιτιού της πληροφορήτριας Ευδοξίας Γιαλούση-Γεωργίου. Δυστυχώς έχουν απομαγνητοφωνηθεί μόνον οι απαντήσεις της πληροφορήτριας και όχι οι ερωτήσεις της ερευνήτριας. Ωστόσο οι ερωτήσεις συχνά υπονοούνται  έμμεσα, μέσω των απαντήσεων.
Η πληροφορήτρια είναι κόρη του επίσημου ιδιοκτήτη του καροποιείου Νιόνιου Γιαλούση και αδελφή του Ανδρέα Γιαλούση, μετέπειτα επίσημου ιδιοκτήτη (θανόντες και οι τρεις σήμερα) ,  ο οποίος ήταν κωφάλαλος εκ γενετής  και έχει η ίδια αναλάβει πολλές από τις συναλλαγές και τις δραστηριότητες του καροποιείου, όπως θα φανεί παρακάτω. Είναι επίσης χήρα του επιχειρηματία συζύγου της και συνέταιρου των παραπάνω, μετά το γάμο τους, Πάνου Γεωργίου [η πληροφορήτρια δεν θέλησε να φωτογραθηθεί].
(βλ. και: //www.blogger.com/blogger.g?blogID=532136745385105400#editor/target=post;postID=3452013501862427499;onPublishedMenu=allposts;onClosedMenu=allposts;postNum=16;src=link)

Η μαρτυρία, ανοιχτή σε πολλαπλές αναγνώσεις και προσεγγίσεις, αναφέρεται στην καροποιΐα στη ΒΔ Πελοπόννησο, ιδιαίτερα στην πεδινή Ηλεία, από τη δεκαετία του 1920 περίπου έως  τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά, έμμεσα, και πριν και μετά. Αναφερομαι στην ξύλινη, δίτροχη άμαξα που την έσερνε ένα μόνο άλογο (βλ. και http://psychogiou.blogspot.com/2016/01/blog-post.htmlhttp://psychogiou.blogspot.com/2012/02/blog-post.html). Η μαρτυρία αφορά τη σχετική  επιχειρηματικότητα, τις πρώτες ύλες και τα δίκτυα προμήθειας, την τέχνη κατασκευής της ξύλινης άμαξας και τις επιμέρους τεχνικές, τις παραγωγικές, οικονομικές, εθνοτικές, κοινωνικές, συγγενικές και ηθικές παραμέτρους της καροποιΐας ως «βαριάς βιομηχανίας» της εποχής, τις σχέσεις εργοδοτών και εργαζομένων, τις επιμέρους αρμοδιότητες και ρόλους, τα τοπικά, κοινωνικά, εργασιακά και οικονομικά δίκτυα που πλαισιώνουν την κατασκευή και τη χρήση του κάρου κ.ά. ―και όχι μόνον. Επισημαίνω ιδιαίτερα ότι όχι μόνο από αυτή τη μαρτυρία αλλά και από το σύνολο της έρευνάς μου για τα κάρα (βλ. και άλλες σχετικές μαρτυρίες σε αυτό εδώ το blog, τα post μου για τον καραγωγέα κλπ.) προκύπτει ότι η τέχνη της καροποιΐας φαίνεται να ήλθε στη ΒΔ Πελοπόννησο,  τουλάχιστον από τον 19ο αι., από την Ιταλία (ίσως και τη Μάλτα), μέσω των Επτανήσων, κυρίως  τη Ζάκυνθο.
Εκτιμώ ότι η συγκεκριμένη, γυναικεία μαρτυρία της Ευδοξίας αναδεικνύει παράλληλα και την αφηγηματική δεινότητα των καθημερινών, ημι-εγγράμματων υποκειμένων, ενώ, ως βιωμένη επιχειρηματική και κατασκευαστική εμπειρία  και γνώση του αντικειμένου από την ίδια την πληροφορήτρια,   προβάλλει και τους ρόλους των γυναικών στην αγροτική κοινωνία ως διαφορετικούς από τις παραδεδεγμένες ανθρωπολογικές, διακριτά έμφυλες,  οπτικές και αναλύσεις.
Σημειώνω ότι όταν άρχισα την προσωπική μου έρευνα για την καροποιΐα στη ΒΔ Πελοπόννησο, κατά το 1980, η τέχνη είχε ήδη εκλείψει και τα συγκεκριμένα, δίτροχα κάρα είχαν αποσυρθεί από την κυκλοφορία. Έτσι μπόρεσα να αποσπάσω μέσω συνεντεύξεων και έρευνας σε αρχεία, εφημερίδες, το Πρωτοδικείο Πύργου κ.λπ.,  μόνο έμμεσες πληροφορίες για την κατασκευή του κάρου με μνημονικές περιγραφές από τους εναπομείναντες καροποιούς, όσους μπόρεσα να ανακαλύψω στα χρόνια της σχετικής έρευνάς μου, που κράτησε σχεδόν μια δεκαετία, αποσπασματικά. Μια που δεν κατέστη δυνατό να δημοσιευθούν τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, θεωρώ χρήσιμο να αναρτήσω εδώ στο blog μου όσο από το συγκεντρωμένο, πλούσιο υλικό μπορέσω, αντί να βρίσκεται καταχωνιασμένο στα συρτάρια μου.